کار کلاسی ص48

5-با مراجعه به وبگاه تبیان به نشانی www.tebyan.ir روز پیوند حوزه سپس روی پیوند مراجع کلیک کنید و اطلاعات مورئ نیاز را در مورد احکام مربوط به سفر بیابید.

احکام و آداب سفر

در این بخش گوشه اى از آداب و احکام سفر را با استفاده از منابع فقهى در سه بخش: «پیش از سفر»، «در سفر» و «نماز مسافر» مى آوریم:

پیش از سفر

این کارها پیش از سفر و هنگام آغاز آن مستحب است:

1. طلب خیر از خداوند; بدین معنى که از خداوند، خیر و خوبى در این سفر را درخواست کند. 2. اطلاع دادن به دوستان و بستگان و حلالیّت طلبیدن از آنان.3. وصیت کردن، به خصوص نسبت به امور واجب. 4. انتخاب همسفران مناسب و هم شأن خود از نظر اخلاقى و اقتصادى. 5. انتخاب زمان مناسب براى سفر، که در ایام هفته، روزهاى شنبه و پس از آن، روزهاى سه شنبه و پنجشنبه مستحب است و روز جمعه، قبل از نماز جمعه به سفر رفتن مکروه است. اگر در سایر ایام هفته لازم شد به سفر برود، صدقه بدهد و برود. 6. خواندن دعاى سفر و آیات و سوره هاى قرآنى و دعاهاى دیگرى که وارد شده است و از جمله آنهاست، سوره قدر، آیة الکرسى و سوره هاى حمد، ناس و فلق. 7. صدقه دادن در آغاز سفر، و بهتر است هنگام سوار شدن به وسیله نقلیه صدقه بدهد. 8. غسل کردن پیش از بیرون رفتن براى زیارت.(34) در سفر

هر چند احکام و آداب این سفر بسیار است و به تناسب افراد و مکان ها نیز احکام و آداب خاصى دارد و بسیارى از آن ها در بخش آداب زیارت و در بخش هاى دیگر این نوشته خواهد آمد ولى گوشه اى از آن ها بدین شرح است:

1. مستحب است زاد و توشه لازم و کافى به همراه داشته باشد. 2. با همسفران خود با اخلاق نیکو رفتار کند. 3. به افراد ضعیف و مریض در طول سفر کمک کند. 4. به خدمت کاران آستانه مقدسه کمک و انفاق کند. 5. به فقرا و مساکین محل صدقه بدهد.(35)

نماز مسافر

1. چون برنامه سفر زائران عزیز به گونه اى تنظیم شده است که کمتر از ده روز در یک محل مى مانند، لذا نمازهاى چهار رکعتى را باید دو رکعتى بجا آورند، حتى افرادىکه پیش از این به جهت آنکه شغلشان یا مقدمه شغلشان مسافرت بوده است، مانند خلبانان و ملوانان و برخى از رانندگان. و کسانى که براى انجام کار زیاد به سفر مى روند ولى این سفر آنان زیارتى است و شغلى نیست باید نمازهاى چهار رکعتى را شکسته بخوانند. آرى اگر افرادى بدانند که مى توانند حداقل ده روز در یک محل; مثلاً در کربلا یا نجف بمانند و با قصد ماندن حداقل ده روز به آنجا بروند، نمازشان تمام است.(36) 2. مسافرى که مى خواهد ده روز در محلى بماند، در صورتى باید نماز را تمام بخواند که بخواهد تمام ده روز را در یک جا بماند، پس اگر بخواهد مثلاً ده روز در نجف و کوفه بماند، باید نماز را شکسته بخواند.(37) 3. مسافر مى تواند در مسجدالحرام و مسجد النبى (صلى الله علیه وآله) و مسجد کوفه و حرم امام حسین(علیه السلام) نماز را تمام یا شکسته بخواند ولى تمام خواندن با فضیلت تر است.(38) 4. تمام روضه شریفه حرم مطهّر امام حسین(علیه السلام) و رواقها و مسجد متصل به آن، همین حکم را دارد و مسافر مى تواند در آنجا نیز نماز را تمام بخواند، ولى در غیر از روضه شریفه; یعنى در رواق ها و مسجد متصل به آن احتیاط مستحب است که مسافر نماز را شکسته بخواند.(39) 5. مسافر مى تواند در این اماکن، بدون نیّتِ تمام یا شکسته، نماز را شروع کند و در وسط آن یکى را اختیار کند و بر همان اساس نماز را به پایان ببرد و حتى در اثناى نمازمى تواند نیّت را برگرداند; مثلاً به نیت شکسته خواندن نماز را شروع کرده ولى در اثناى نماز قصد کند که نماز را چهار رکعتى تمام کند و همچنین به عکس، تا وقتى که محل عدول نگذشته باشد. پس اگر به نیت چهار رکعتى نماز را شروع کرده و در رکعت اوّل یا دوم تصمیم گرفت که نماز را شکسته بخواند، اشکال ندارد.(40) 6. حکم تخییر بین تمام و شکسته مخصوص نماز است، بنابراین شخص مسافر حتى اگر تمام روز را در حرم امام حسین(علیه السلام) یا مسجد کوفه بماند نمى تواند روزه بگیرد. مگر روزه مستحبىِ با نذر که حکم آن خواهد آمد.(41)

احکام و آداب زیارت

براى تشرف به حرم مطهر معصومین(علیهم السلام) و در حال زیارت قبور مطهر آنان، این کارها مستحب است:

1. غسل زیارت، که به همین نیت انجام شود و کیفیّت آن با سایر غسل ها فرقى ندارد. 2. با طهارت و وضو بودن. 3. پوشیدن لباس هاى پاک و تمیز و بهتر است سفید باشد. 4. عطر زدن و خوشبو کردن خود. بجز براى زیارت حضرت امام حسین(علیه السلام)که این عمل مستحب نیست. 5. با آرامش و وقار حرکت کردن و گام ها را کوتاه برداشتن. 6. مشغول بودن به ذکر،به خصوص ذکر «الله اکبر» و «الحمد لله» در حال رفتن به زیارت. 7. خواندن اذن دخول و اجازه گرفتن براى ورود به حرم. 8. بوسیدن آستانه و درگاه حرم، ولى سجده کردن جایز نیست مگر آنکه سجده شکر به جهت توفیق این زیارت باشد. 9. وارد شدن به حرم با پاى راست . 10. نزدیک حرم رفتن، به طورى که بتواند در کنار ضریح قرار گیرد و خود را به آن بچسباند، در صورتى که مزاحمتى براى زائران نداشته باشد و سبب اختلاط با نامحرم نباشد. 11. ایستادن در حال زیارت، اگر عذرى ندارد و بتواند بایستد. 12. تکبیر گفتن پیش از زیارت، وقتى قبر مطهر را مى بیند. 13. خواندن زیارت هایى که از معصومین(علیهم السلام) رسیده است. 14. آهسته زیارت خواندن و پرهیز از صداى بلند. 15. خواندن دو رکعت نماز زیارت، پس از زیارت و هدیه آن به صاحب مزار. 16. در زیارت معصومین(علیهم السلام) مستحب است پشت به قبله و رو به قبر زیارت بخواند. 17. خواندن دعا و قرآن و هدیه ثواب آن به صاحب مزار. 18. توبه از گناهان; زیرا آن اماکن محل پذیرش توبه است.(42) 19. پرهیز از سخنان ناشایست و لغو و بیهوده و امور دنیایى در آن اماکن مقدس. 20. بیرون رفتن از آنجا پس از زیارت تا جا براى دیگران باشد و از زیارت ملول نشود و شوق زیارت همچنان در دلش زنده بماند.

ایّام زیارتى معصومین(علیهم السلام)

در برخى از روایات رسیده از معصومین آمده است که زیارت آنان در ایام خاصى سفارش شده و ثواب بیشترى دارد که در روزهاى هفته، زیارت هر یک از آنان به ترتیب ذیل مستحب است و براى هر روز زیارت خاصى وارد شده است:

* روز شنبه: زیارت حضرت رسول(صلى الله علیه وآله)

* روز یکشنبه: زیارت امیرالمؤمنین(علیه السلام)

* روز دوشنبه: زیارت امام حسن و امام حسین(علیهما السلام)

* روز سه شنبه: زیارت امام سجاد و امام باقر و امام صادق(علیهم السلام)

* روز چهار شنبه: زیارت امام موسى بن جعفر، امام رضا و امام جواد و امام هادى(علیهم السلام).

* روز پنج شنبه: زیارت امام حسن عسکرى(علیه السلام).

* روز جمعه: زیارت حجة بن الحسن، امام عصر(علیه السلام).(43)

در برخى از ایّام سال نیز زیارت حضرت امیر المؤمنین على و امام حسین(علیهما السلام)سفارش بیشترى شده و ثواب افزون ترى دارد که اگر زائران عزیز بتوانند سفر خود را طورى تنظیم کنند که در آن ایام به زیارت قبر ایشان نائل شوند سعادت بزرگى است و چنانچه به طور اتفاقى در این ایام در نجف و کربلا بودند، زیارت قبر ایشان را فراموش نکنند. هر چند خواندن زیارت نامه ایشان در این روزها از راه دور نیز ثواب دارد و آن ایام بدین شرح است:

اوقات مخصوص زیارت امیرالمؤمنین على(علیه السلام)

1. روز تولد ایشان (13 رجب). 2. شب و روز عید غدیر. (18 ذى حجه) 3. روز نزول سوره «هل اتى» (25 ذى حجه). 4. شب و روز مبعث پیامبر(صلى الله علیه وآله) (27 رجب). 5. روز 21 ماه رمضان. 6. شب اول ربیع الاول، شبى که حضرت على(علیه السلام) در بستر پیامبر(صلى الله علیه وآله) خوابیدند. 7. روز غزوه بدر، (17 ماه رمضان). 8. روز فداکارى ایشان در غزوه احد، (17 شوال). 9. روز فتح خیبر. 10. روزى که بر دوش پیامبر(صلى الله علیه وآله) بالا رفت و بت ها را شکست (20 رمضان). 11. روز فتح بصره (نیمه جمادى الاولى). 12. روزى که خورشید به احترام ایشان برگشت (ردّ شمس، 17 شوال). 13. روزى که از طرف پیامبر (صلى الله علیه وآله) مأمور ابلاغ آیه برائت شد (اول ذى حجه). 14. روزى که به امر خدا و ابلاغ پیامبر خد(صلى الله علیه وآله) درِ خانه هاى دیگران به مسجد پیامبر(صلى الله علیه وآله)بسته و در خانه حضرت باز گذاشته شد (روز عرفه). 15. روزى که آن حضرت انگشترى خویش را در حال نماز به فقیر داد که همان روز مباهله است و از دو جهت خصوصیت دارد (24 ذى حجه). 16. روزى که با حضرت زهر(علیها السلام) ازدواج کرد (21 محرم). 17. آغاز خلافت ایشان; یعنى روز وفات پیامبر خد(صلى الله علیه وآله) (28 صفر). 18. روزى که مردم براى خلافت ظاهرى با حضرت بیعت کردند (18 یا 25 ذى حجه) 19. روز اوّل فروردین (نوروز) که روز بیعت با ایشان، با این روز مصادف بوده است.(44)